“Iedereen die bij een scheiding partijdig is voor één van de ouders, is schadelijk voor de kinderen.” Dat drukten de scheidingsexperts van basisscholen De Rietvink en Dr. De Visserschool in Breda hun collega’s dinsdagochtend op het hart. De scholen werken vanaf volgend schooljaar met een Protocol voor kinderen van gescheiden ouders.
Nee, de scholen hebben niet te maken met ouders die vechtend door de gang gaan. Sterker: het scheidingspercentage onder ouders van deze twee christelijke basisscholen ligt met 12% veel lager dan het landelijk gemiddelde van 25%. Toch koos clusterdirecteur Inez Wolters ervoor twee leerkrachten op te laten leiden tot scheidingsexpert. “Je moet hier vooraf over nadenken.”
Tijdens een studiedag, dinsdag, praatten leerkrachten en kersverse scheidingsexperts Danielle Wijbrandi en Annet Sneep hun collega’s bij over de gevolgen van een scheiding voor kinderen en de positie van de school. Bij elke nieuwe sheet geroezemoes in de volle gymzaal, íedereen heeft een casus die te binnenschiet: opa die zich tot de leerkracht wendt, moeder die vraagt foto’s niet meer naar vader te mailen, een tienminutengesprek waarop alleen stiefvader verschijnt, waarvan de juf niet weet of hij gezag over het kind heeft…
Wijbrandi en Sneep schreven een Protocol voor kinderen van gescheiden ouders. “Wéér een protocol, ja. En toch is het belangrijk dat we ons bewust zijn van de do’s en dont’s rond kinderen en hun gescheiden ouders.” De rode draad in het protocol: Wees Onpartijdig. Je bent er voor het kind.
Voortaan is er een stappenplan: Weet je dat ouders scheiden, geef het door aan IB’er en directeur, plan een gesprekje met het kind en een gesprek met de ouders. Observeer het kind en signaleer je opvallend gedrag, neem dan contact op met de IB’er of de ouders.
Ook in het protocol: het Informatieformulier Gescheiden Ouders. Dat geeft de leraar inzicht in wie het gezag heeft, op welke dagen het kind waar verblijft en wie het aanspreekpunt is voor bijvoorbeeld de ouderbijdrage.
Alle leraren hebben kinderen van gescheiden ouders in de klas. Ze zien allemaal de keeperstassen met spullen in de gang staan op wisseldagen, en ze hebben dus ook allemaal te maken met kinderen die hoe dan ook getekend zijn door een scheiding.
“Niet alleen op het moment van de scheiding moet je op de hoogte zijn”, vertelt Sneep, “ook in volgende jaren moeten leraren weten of ouders gescheiden zijn.” Wijbrandi: “Je voelt dat een scheiding impact heeft op een kind, de rest van zijn leven. Het leven is lastiger: ze willen papa en mama niet afvallen én hun best doen op school. Kinderen zijn oneindig loyaal.”
Neem de stoere jongen die zij ooit in groep 8 had. Maar als hij zijn gymspullen vergat, was hij in tranen. “Paniek. Want hij doet zó zijn best om al zijn spulletjes mee te nemen tijdens het heen en weer reizen tussen twee huizen… maar je mist altijd een voetbalschoen of scheenbeschermer. Het is dan zó belangrijk dat je als leerkracht op de hoogte bent van de thuissituatie en zegt: Joh, doe je gewoon je schoenen uit en gym lekker mee.”
Dàt, de persoonlijke aandacht voor kinderen, is een kernwaarde van de scholen. “En die kernwaarde geven we dus een podium door deze expertise in huis te hebben”, vertelt locatieleider Petra Sonke van De Rietvink. Wolters vult aan: “Als leerkracht wil je kinderen echt kennen. Dan moet je ook de thuissituatie in beeld hebben.”
Wijbrandi noemt het voorbeeld van een kind van gescheiden ouders dat zich twee jaar lang afvroeg of haar leerkrachten wel wisten dat haar ouders uit elkaar waren. “Het is heel belangrijk dat het kind weet dat jij op de hoogte bent. Soms willen kinderen het op school juist helemaal niet over die scheiding hebben. Prima, maar ze moeten weten dat ze bij je terechtkunnen als zij dat willen.”
In het protocol worden ook juridische aspecten besproken: allebei de ouders met gezag worden door de school geïnformeerd over het kind. Mails, foto’s, de uitnodiging voor tienminutengesprekken… ze gaan naar beide ouders. “De school is neutraal”, benadrukt Sneep nog maar eens. “Je bent er samen met de ouders voor het kind. Als de ouders dus bij jou aan tafel onderling iets willen uitvechten, mag je dat direct duidelijk maken.”
Een nieuw protocol dat met instemming wordt ontvangen door een gymzaal vol leraren. Dat zie je toch niet vaak. De behoefte aan duidelijke afspraken is groot. Voor de leerkracht, in het belang van het kind. De scheidingsexperts sluiten af met een filmpje van Villa Pinedo met tips voor docenten van leerlingen met gescheiden ouders. Daarna is het voor het eerst helemaal stil in de zaal.
De scheidingsexperts werden opgeleid bij het Expertisebureau Kind, School, Scheiding.
Bron: Verus – School leidt scheidingsexperts op
EKSS handelt en denkt vanuit de driehoek kind|school|scheiding. Vanuit alle drie de domeinen werken we met professionele trainers die de disciplines kennen vanuit de praktijk. Een kindercoach, een leraar en een juriste die naast hun werkzaamheden voor EKSS ook nog met twee voeten in de praktijk staan. Marleen heeft een bloeiende praktijk waarin ze heel veel kinderen begeleidt die vastlopen in de scheiding van hun ouders. Pieter staat al meer dan 35 jaar (gedeeltelijk) voor de klas en kent de basisschool en het onderwijs van binnenuit. Denise heeft ook een heel bloeiende praktijk als familierechtadvocaat, al zal ze die term niet gauw gebruiken.
Alle drie de trainers hechten aan hun eigen werkomgeving en willen ook die voeling met de praktijk houden.
Begrip… begrip van de materie en begrip voor het kind! Wij pleiten voor kennis over dit onderwerp waarbij een aantal begrippen centraal zullen staan. Vanuit kennis en begrip van wat er bij kinderen gebeurt zal er begrip ontstaan voor hoe het kind reageert en welke veranderingen er eventueel in zijn/haar gedrag kunnen optreden. Kinderen kunnen heel extravert reageren maar ook juist in zichzelf terugkruipen. Waar sommige kinderen ineens achterblijven in hun schoolprestaties, zullen andere kinderen juist proberen extra te presteren.
In beide gevallen is er behoefte aan zorg en begeleiding. Die begeleiding kan extern plaatsvinden door bijvoorbeeld hulpverleners of kindercoaches. Maar in onze optiek dient de eerste begeleiding plaats te vinden op de plek die (na thuis) het meest vertrouwd is in deze situatie, en dat is school!
Stichting EKSS wil door het ontwikkelen en ondersteunen van diverse activiteiten het leed van kinderen in een (echt)scheidingssituatie terugdringen.
De Stichting richt zich primair op het basisonderwijs als omgeving voor kinderen die -na thuis- het meest veilig en vertrouwd is. Door voorlichting, de overdracht van kennis en vaardigheden en het uitdragen van de belangrijke taak die het (basis)onderwijs heeft:
Zal een kind in deze situatie zich op school gehoord en erkend voelen; door het bespreekbaar maken en het vastleggen van goede afspraken tussen kind, school en ouders zal het kind grip krijgen op zijn eigen rol en situatie.
Zullen de onderwijsprofessionals die werkzaam zijn op school op de juiste manier kunnen acteren richting kinderen, de ouders en elkaar. Hierdoor zullen zij zich minder handelingsverlegen voelen en zal school een serieuzere gesprekspartner zijn voor ouders en externen.
Zal het taboe rondom dit onderwerp in eerste instantie op school sterk verminderen waarna er zelfs een maatschappelijk effect valt te verwachten.
In 2017 start Stichting EKSS met driedaagse trainingen om op zoveel mogelijk basisscholen een ScheidingsExpert op te leiden die de voortrekker binnen zijn eigen organisatie zal zijn om visie en beleid vast te leggen.